Баян Өлгий аймгийн гадаргын болон хаягдал усны чанарын 2022 оны 4 дүгээр сарын тойм

Баян-Өлгий аймгийн гадаргын усны болон бохир усны чанарын

2022 оны 4 дүгээр сарын тойм

1. Гадаргын усны чанар

Баян – Өлгий аймгийн Байгаль орчны шинжилгээний лаборатори  2022 оны  4 дүгээр  сард  Баян- Өлгий аймгийн Ховд голын  Өлгий дээд цэг, Өлгий доод, Баяннуур цэгүүдэд, Булган голын Булган цэг,  Согоог голын Хөх- Хөтөл,  Сагсай голын Буянт,  Буянт голын Дэлүүн  хяналт-шинжилгээний цэгээс хөтөлбөрийн дагуу тус тус 1 сорьц авч, усны химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо.

2022 оны 4дүгээр сард хийсэн Баян-Өлгий аймгийн гадаргын усны шинжилгээний дүнг бохирдлын гол үзүүлэлтүүдээр MNS4586-98 усны чанарынстандарт дахь хүлцэх агууламж /цаашид ХА гэх/-тай харьцуулан 1 дүгээр хүснэгтэд үзүүллээ.

1 дүгээр хүснэгт

Тайлбар: БХХ₅-биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч, ПИЧ-Перманганатын исэлдэх чанар, илр-илрээгүй, MNS4586-98 усны чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламжаас давсанүзүүлэлтүүдийг тодрүүлав.

Ховд гол, Монгол Алтай нурууны араас эх авах Цагаан Ховд, Хар Ховд гол хоорондоо холбоотой  Хотон, Хоргон нуурт цутгаж гарснаас эхлэн Ховд гол гэж нэрлэгддэг. Ховд голын урт 516 км, ус хурах талбай 58000 ам км юм. Ховд голд Толбо, Даян, Хотон, Хоргон, Ачит зэрэг нуур илүүдэл усаа юүлэхийн хамт өндөр уулсын мөнх цас, мөстөл, мөсөн голын усаар тэтгэгдэх тул 6- 7 дугаар сард хамгийн их урсац ажиглагддаг ба гидрограф нь ихэвчлэх ганц оройтой байдаг. Энэ сард Ховд голын Өлгий дээд цэг, Өлгий доод, Баяннуур 3 цэгээс тус тус 1 сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд Ховд-Баяннуур цэгийн усны нитрит хүлцэх агууламжаас 2 дахин давсан.Усны  эрдэсжилт  167,5-191  мг/л-т хэлбэлзэж байсан.

Булган гол:Монгол улсын нутагт Булган голын ус хурах талбай  9180 ам км, 268 км урт болно. Монгол Алтай нурууны өмнө хажуугаас эх авч Ховд аймгийн Булган сумыг дайрч баруун тийш эргэн БНХАУ-ын Өрөнгө гол улмаар Өлөнгөр нуурт цутгана.  Булган  голын усны чанарыг тодорхойлоход  Булган- Булган гэсэн хяналтын цэгээс дээж авч шинжилгээ хийсэн. Усны эрдэсжилт нь 148,3 мг/л.

Буянт гол, Буянт голын Дэлүүн хяналт-шинжилгээний цэгээс 1 сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд аммоны хүлцэх агууламжаас 1,7 дахин, перманганат исэлдэх чанар хүлцэх агууламжаас 2 дахин давсан үзүүлэлттэй байна. Усны эрдэсжилт нь 740 мг/л.

Согоог гол:  Согоог голын  Хөх- Хөтөл хяналт-шинжилгээний цэгээс 1 сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд  аммоны хэмжээ хүлцэх агууламжаас 4,8 дахин давсан үзүүлэлттэй байна. Усны эрдэсжилт бага, 502,6 мг/л байсан.

Сагсай гол, Сагсай голын  Буянт хяналт-шинжилгээний цэгээс 1 сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт бага, 167,5 мг/л байсан ба  голын ус бохирдолгүй, цэвэр байлаа.

2. Хаягдал бохир усны хяналт-шинжилгээ

4 дүгээр сард Баян-Өлгий аймгийн Өлгий сумын “Суат” ХХК-ны Цэвэрлэх байгууламжийн орох, гарах цэгээс хаягдал бохир усны 2 сорьц авч шинжилгээ хийлээ. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд  Өлгий сумын  Суат” ХХК–ны цэвэрлэх байгууламжийн бохир ус нь   MNS4943:2015 стандарт дах зөвшөөрөгдөх дээд агууламжтай харьцуулахад перманганатын исэлдэх чадвар 1.2 дахин, жинлэгдэх бодис 1.5 дахин  давсан бөгөөд  цэвэршүүлэлт 33.3 %-тай байлаа.

Дүгнэлт,  Баян-Өлгий аймгийн гадаргын усны 2022 оны 4 дүгээр  сарын хяналт-шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голуудын  усны эрдэсжилт бага 148,3-740 мг/л-т хэлбэлзэж байсан ба голууд бохирдолгүй, цэвэр байсан байна.

БАЯН- ӨЛГИЙ АЙМГИЙН УС ЦАГ УУР, ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ТӨВИЙН БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ЛАБОРАТОРИ